آیا اشعه ماموگرافی زیان آور و سرطان زا است؟ - پایگاه خبری شیرگاه نیوز

در ماموگرافی با استفاده از اشعه X از سینه ها تصویربرداری می گردد. بدین منظور سینه ها بین دو سطح سفت فشرده شده و سپس به یاری اشعه X تصاویر سیاه و سفید از آن ها گرفته می گردد. این تصاویر روی صفحه کامپیوتر نمایش داده شده و پزشک می تواند از این طریق علائم سرطان را در بافت سینه آنالیز کند.

به طور کلی، ماموگرافی یک روش ایمن و مؤثر برای تشخیص سرطان سینه است. اگرچه این روش تشخیصی افراد را در معرض اندازه کمی اشعه قرار می دهد، اما معمولا هیچ آسیبی نمی رساند، مگر اینکه فرد به طور مکرر آن را انجام دهد. در این مقاله از خبرنگاران مگ به آنالیز ماموگرافی و ارتباط آن با سرطان می پردازیم. با ما همراه باشید.

هدف از انجام ماموگرافی چیست؟

از این روش تصویربرداری برای غربالگری یا برای اهداف تشخیصی استفاده می گردد.

ماموگرافی غربالگری

در زنانی که هیچ علامت یا نشانه ای مبنی بر ابتلا به سرطان ندارند، از ماموگرافی غربالگری برای آنالیز و تشخیص تغییرات بافت سینه استفاده می گردد. هدف از انجام این کار این است که سرطان سینه قبل از آنکه به سایر نقاط بدن انتشار پیدا کند، تشخیص داده گردد.

ماموگرافی تشخیصی

از این نوع ماموگرافی برای آنالیز تغییرات مشکوک سینه مانند وجود توده، احساس درد و ضخیم شدن نوک سینه یا ترشح از آن استفاده می گردد. بعلاوه اگر نتیجه حاصل از غربالگری غیرطبیعی باشد، این نوع ماموگرافی توصیه می گردد که طی آن تصاویر بیشتری از سینه ها تهیه می گردد.

آیا ماموگرافی باعث سرطان می گردد؟

ماموگرافی، نوعی تصویربرداری است که در آن از اشعه X با دوز کم استفاده می گردد تا تصاویری از سینه تهیه گردد. قرار گرفتن در معرض اشعه می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. به گفته مؤسسه ملی سرطان آمریکا (NCI) مواجهه با اشعه یکی از خطرات ماموگرافی است. اندازه این خطر زمانی بیشتر می گردد که فرد به طور مکرر در ناحیه قفسه سینه در معرض اشعه X قرار بگیرد.

محققان در مطالعه ای اثرات ماموگرافی سالانه یا دو سال یکبار را روی زنان 40 تا 74 ساله آنالیز کردند. نتایج نشان داد که استفاده مکرر از این روش می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد و این خطر برای کسانی که سینه های بزرگتری دارند، بیشتر است.

با این حال، محققان عنوان کردند که مزایای ماموگرافی در غربالگری سرطان سینه و تشخیص زود هنگام این بیماری بیشتر از خطرات احتمالی آن است. استفاده از این روش به کاهش تعداد مرگ و میرهای ناشی از سرطان سینه یاری می نماید. اگر درباره خطرات احتمالی ماموگرافی نگران هستید یا سؤالی دارید، می توانید با پزشک خود صحبت کنید.

آیا ماموگرافی بی خطر است؟

این روش تصویربرداری بی خطر و ایمن است. NCI، انجمن سرطان آمریکا (ACS) و سایر نهادهای علمی از غربالگری منظم با ماموگرافی برای یاری به تشخیص سرطان سینه حمایت می نمایند. اندازه اشعه مورد استفاده در این روش از حد استاندارد کمتر بوده و برای همه افراد در محدوده ایمن قرار گرفته است.

مزایا و خطرات ماموگرافی

مزیت اصلی ماموگرافی این است که به تشخیص زود هنگام سرطان سینه یاری می نماید. این روش تصویربرداری می تواند قبل از اینکه تغییرات بافت سینه به سرطان تبدیل گردد و علائم جسمی ایجاد کند، آن ها را تشخیص دهد. افرادی که از این روش استفاده می نمایند از مزایای زیر بهره مند می شوند:

• به احتمال زیاد سرطان سینه در آن ها زود تشخیص داده می گردد.
• احتمال اینکه به درمان های تهاجمی مانند جراحی احتیاج پیدا نمایند، کمتر است.
• احتمال درمان موفقیت آمیز سرطان در این افراد بیشتر است.

برخی از خطرات و معایب احتمالی مربوط به ماموگرافی عبارتند از:

• نتیجه مثبت کاذب: این مشکل زمانی رخ می دهد که فرد به سرطان مبتلا نیست، اما متخصص رادیولوژی متوجه تغییراتی در بافت سینه می گردد؛. این موضوع می تواند باعث اضطراب فرد و تحمیل آزمایش های اضافی به او گردد. به نظر می رسد که موارد مثبت کاذب در زنان جوان، کسانی که سینه های متراکم دارند، افرادی که در گذشته بیوپسی سینه (نمونه برداری از سینه) نموده اند و افرادی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند، شایع تر است. این مشکل بعلاوه در زنانی که استروژن مصرف می نمایند، بیشتر دیده می گردد.
• تشخیص افراطی: ماموگرافی می تواند تومورهای غیرتهاجمی و بی خطری را پیدا کند که احتیاجی به درمان ندارند. با این حال، برای پزشکان سخت است که این نوع تومورها را از تومورهای احتیاجمند درمان تشخیص دهند. درنتیجه، معمولا همه آن ها را درمان می نمایند.
• نتیجه منفی کاذب: در حدود 20 درصد موارد ممکن است که فرد به سرطان سینه مبتلا باشد، اما ماموگرافی قادر به تشخیص آن نباشد. معمولا این مشکل زمانی اتفاق می افتد که توده بسیار کوچک باشد یا در نواحی خاصی مثل زیر بغل قرار داشته باشد. نتیجه منفی کاذب تشخیص و درمان بیماری را به تأخیر می اندازد.
• همه سرطان های سینه قابل درمان نبوده و تشخیص سریع آن ها احتمال مرگ فرد را کاهش نمی دهد: برخی از انواع توده ها رشد بسیار سریعی دارند. درنتیجه، در زمان تشخیص بیماری ممکن است سرطان به سایر نقاط بدن انتشار پیدا نموده باشد.

از چه سنی باید ماموگرافی را آغاز کنیم؟

هیچ دستورالعمل خاصی درباره زمان آغاز ماموگرافی وجود ندارد. از طرف دیگر، پیشنهادهای مطرح شده از سوی سازمان های علمی مختلف می تواند با هم متفاوت باشد. کارگروه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده توصیه می نماید که زنان 74-50 ساله هر دو سال یکبار از نظر ابتلا به سرطان سینه غربالگری شوند. این کارگروه به افراد 49-40 سال هم پیشنهاد می نماید که با پزشک خود درباره مزایا و خطرات احتمالی ماموگرافی مشورت نمایند.

به گفته انجمن سرطان آمریکا (ASC) افراد 44-40 ساله می توانند به اختیار خود هر سال غربالگری با ماموگرافی را انجام دهند. اما افراد 54-45 ساله باید حتما سالانه غربالگری شوند. این انجمن برای زنان 75-55 سال غربالگری دو سال یکبار را توصیه می نماید. غربالگری سرطان سینه باید تا زمانی که انتظار می رود فرد تا 10 سال آینده زنده باشد، ادامه پیدا کند.

به طور کلی، عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه می توانند روی سن آغاز ماموگرافی تأثیر داشته باشند. به همین علت، پزشک با توجه به شرایط فرد سن آغاز غربالگری را تعیین می نماید. عواملی که احتمال ابتلا به سرطان سینه و درنتیجه احتیاج به غربالگری را افزایش می دهند، عبارتند از:

• سن بالای 50 سال
• سابقه ابتلا به سرطان سینه در گذشته
• سابقه خانوادگی سرطان سینه
• متراکم بودن بافت سینه
• عوامل شخصی از جمله آغاز قاعدگی قبل از 12 سالگی و آغاز یائسگی بعد از 55 سالگی
• سابقه پرتودرمانی در گذشته

سایر باورهای نادرست درباره ماموگرافی

باورها و تصورات نادرست زیادی درباره این روش تصویربرداری وجود دارند که در ادامه به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم:

با ماموگرافی می توان تمام علائم اولیه سرطان سینه را تشخیص داد

واقعیت این است که هیچ تستی کامل نیست. به طور میانگین، ماموگرافی حدود 20 درصد موارد ابتلا به سرطان سینه را تشخیص نمی دهد. هر چقدر بافت سینه متراکم تر باشد، احتمال بروز این مشکل بیشتر است. در زنانی که بافت سینه شان متراکم است می توان علاوه بر ماموگرافی از سایر روش های تصویربرداری مانند سونوگرافی و ام آر آی (MRI) هم استفاده کرد.

اگر نتیجه ماموگرافی منفی باشد، احتیاجی نیست که هر سال مجدداً آن را تکرار کنم

بسیاری از نهادهای علمی از جمله انجمن سرطان آمریکا، بدون توجه به منفی بودن تست سال قبل، غربالگری سالانه را برای افراد 54-45 ساله توصیه می نمایند. احتمال بروز سرطان سینه در زنان این گروه سنی در حد میانه است. اگر نتیجه غربالگری مثبت باشد، فرد باید درباره مراحل بعدی تشخیص با پزشک مشورت کند.

من سابقه خانوادگی سرطان سینه و هیچ نشانه ای از سرطان را ندارم، پس لازم نیست غربالگری انجام دهم

بیش از 75 درصد زنان مبتلا به سرطان سینه در خانواده شان سابقه ابتلا به این بیماری را ندارند. بنابراین، همه زنان باید صرف نظر از علائم یا سابقه خانوادگی از سنین تعیینی غربالگری سرطان سینه را آغاز نمایند. تشخیص زود هنگام این بیماری بسیار مهم است. اگر منتظر بمانید که علائم سرطان سینه را مشاهده کنید، ممکن است بیماری به مراحل پیشرفته رسیده و سایر نواحی بدن را هم درگیر کند.

ماموگرافی سه بعدی مشابه ماموگرافی دو بعدی سنتی است

ماموگرافی سه بعدی، پیشرفته ترین روشی است که به غربالگری و تشخیص سرطان سینه یاری می نماید. این روش تصویربرداری در مقایسه با ماموگرافی دو بعدی سنتی، تصاویر واضح تری از سینه در اختیار ما قرار می دهد. روش سه بعدی توانایی بیشتری در تشخیص بافت طبیعی از بافت سرطانی دارد. استفاده از این روش احتمال تشخیص زود هنگام سرطان را 40 درصد افزایش و احتمال نتیجه مثبت کاذب را 40 درصد کاهش می دهد.

کلام پایانی

ماموگرافی شما را در معرض اندازه کمی اشعه قرار می دهد. با این حال، اندازه این اشعه محدود است و باعث سرطان نمی گردد، مگر اینکه به طور مکرر آن را انجام دهید. مزایای این روش در تشخیص زود هنگام سرطان سینه در مقایسه با عوارض احتمالی آن بیشتر است.

دستورالعمل های فعلی سنین مختلفی را برای آغاز غربالگری سرطان سینه توصیه می نمایند. پزشک با توجه به شرایط شما تعیین می نماید که از 40 یا 50 سالگی یا حتی سنین پایین تر غربالگری به وسیله انجام ماموگرافی را آغاز کنید.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منابع: medicalnewstoday, hopkinsmedicine