بزرگ ترین دستاورد واختانگوف در نمایشنامه توران دخت به ثمر رسید - پایگاه خبری شیرگاه نیوز

فصل اول: گذری بر زندگی هنری یوگنی واختانگوف، فصل دوم: رئالیسم خیال پردازانه، فصل سوم: درس های کارگردانی یوگنی واختانگوف در تئاتر، فصل چهارم: درباره اصول مدرسه واختانگوف و فصل پنجم: آنالیز چند اجرا از واختانگوف آمده است. بخش اول: اریک چهاردهم در استودیوی مخات، بخش دوم: معجزه آنتونی مقدس، بخش سوم: هابیما و نمایش گادیبوک و بخش چهارم: شاهزاده توران دخت آمده است.

نیمه اول قرن بیستم برای تئاتر روسیه دورانی طلایی بوده است که در آن کارگردانان، نظریه پردازان، نویسندگان، بازیگران و استودیوهای بزرگ تئاتری رشد نموده و پروبال گرفتند. افرادی همانند استانیسلاوسکی، میرهولد، نمیرویچ دانچنکو، تایرف، آنتون چخوف و ... در این دوران ظهور کردند. استانیسلاوسکی مجموعه ای از نظریات خود را در قالب چند کتاب به رشته تحریر درآورد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد؛ از جمله یوگنی واختانگوف که شاگرد، دوست و همکار او بود که بعد از آن به طور مستقل در استودیوهای مختلف شروع به کار کرد.

در سال 1911 تئاتر هنری مسکو نخستین کارگاه نمایش خود را به سرپرستی لئوپولد سولرژیتسکی راه اندازی کرد تا در درجه نخست شیوه استانیسلاوسکی را آموزش دهد و به موازات آن به درام ناواقع گرا هم میدان دهد. رهبران آینده تئاتر روسی، ریچارد بولسلافسکی، میخاییل چخوف و یوگنی واختانگوف آموزش های اولیه خود را در آنجا دیدند. اگرچه استانیسلاوسکی تجربیاتی در زمینه رهیافت ناواقع گرا به عمل آورد؛ اما هرگونه تخطی از واقع گرایی را مطلقاً نمی پذیرفت؛ چراکه معتقد بود شیوه های دیگر بازیگر را غیرمادی می نمایند.

واختانگوف کار خود را با پیروی کامل از استانیسلاوسکی شروع کرد؛ اما هنگامی که توانست رهیافت واقع گرایانه تئاتر هنری مسکو را با تئاتر نمایشی میرهولد به طور مؤثری درهم آمیزد، قدرت واقعی خود را آشکار کرد. او تکیه بر تمرکز، موشکافی در زندگی نامه هر شخصیت و بیرون کشیدن معنای نهفته در هر یک از شخصیت های نمایش را از استانیسلاوسکی وام گرفت و استفاده پرمحتوا و شیوه پردازانه از حرکت و طراحی را به شکلی از اکسپرسیونیست های آلمانی بر آن اضافه کرد؛ برای مثال در نمایش نامه اریک چهاردهم که آن را به مثابه ناقوس مرگ سلاطین عرضه کرد، درباریان و دیوان سالاران را به صورت آدم های ماشینی و پرولتاریا را با رفتارهایی واقع گرایانه نمایش داد.

بزرگ ترین دستاورد واختانگوف در نمایش نامه توران دخت به ثمر رسید. او بلافاصله پس از اجرای این نمایش درگذشت؛ از این رو آن را به عنوان یادواره واختانگوف در مجموعه نمایشی استودیوی سوم حفظ کردند. ازآنجاکه واختانگوف با چند گروه دانشجویی کار می کرد و بازیگران بسیاری را آموزش می داد، نفوذ بسیاری بر تئاتر شوروی داشت. آنچه اجراهای او را بی همتا می ساخت، دقیقاً آمیختگی حقیقت روان شناختی با یک آگاهی افزون تر نسبت به جنبه های تئاتری بود.

در سال 1922 با اجرای اریک چهاردهم اثر استریندبرگ که چخوف نقش اصلی آن را بازی می کرد، تحسین فراوانی را در برلین برانگیخت؛ او تمام نمایش نامه را از دریچه فکر حکمران بیمار به نمایش درآورده بود. یکی از مشهورترین کارهای او اجرای دایبوک برای کارگاه تئاتری هابیما در مسکو بود. او بی آنکه اصول استانیسلاوسکی را درباره آفرینش حقیقت درونی از نظر دور بدارد، پیروز شد صحنه را به سبک گروتسک چنان بپردازد که فضای آلوده به ترس و خرافات محله یهودی نشین را که منجر به نابودی عشاق جوان می گردد، به عریانی نشان دهد.

در فصل نخست این کتاب به زندگی هنری یوگنی واختانگوف پرداخته شده است. فصل دوم در آنالیز رئالیسم خیال پردازانه در آثار واختانگوف است که وی آن را به عنوان نیمه دوم رئالیسم سوسیالیستی در ادبیات شوروی پیشنهاد داد.

واختانگوف بیش از هر چیزی توجه خود را به شکل قابل ملاحظه ای به کارهای عملی و نظری در زمینه ریتم ارجاع می داد. ریتم های حرکتی جسمانی و تأثیر آنها واختانگوف را مجذوب می کرد. در کنکاش درباره ریتم های حرکتی جسمانی، او توجه خود را به آنچه بعدها مجسمگی خوانده شد و بداعت صحنه ای معطوف کرد. در فصل سوم درباره درس های کارگردانی او در تئاتر سخن گفته شده است. در فصل چهارم نیز به اصول مدرسه واختانگوف پرداخته شده است. در فصل پایانی چند اجرا از واختانگوف آنالیز شده است که عبارت اند از: اریک چهاردهم، معجزه آنتونی مقدس، شاهزاده توران دخت و گادیبوک.

کتاب درس های کارگردانی یوگنی واختانگوف نوشته گروهی از نویسندگان با ترجمه محسن خمیسی در 142 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 79 هزار تومان از سوی انتشارات نیماژ منتشر شد.