کاروانسرای شاه عباسی میبد - پایگاه خبری شیرگاه نیوز

تاریخچه کاروانسرای میبد

کاروانسرای میبد یکی از 999 کاروانسرایی است که در دوره صفویه جهت تسهیل مسافرت و ایجاد راه های ارتباطی و سایر دلایل در آن دوره ساخته شد. برپایه سنگ نوشته آب انبار، بانی آن میرزا محمدسمیع فرزند محمدابراهیم بوده و به سرکاری خواجه محمدتقی فیروزآبادی بنا شده است.

در سرانجام این سنگ نوشته هم نام نگارنده آن، محمد یزدی یاد نموده شده است. در بنا سنگ نوشته تاریخ دار پیدا نشده است؛ اما بر سنگ نوشته ورودی آب انبار همسایه کاروانسرا که به آن آب انبار کـُلار هم می گویند، تاریخ 1070 دیده می گردد و از آنجایی که طرح آب انبار کاملاً هماهنگ با طرح کاروانسرا است، می توان گمانه زد که احتمالاً دو بنا را هم زمان با هم ساخته اند.

هر چند این بنا در سیاهه آثار دوره صفویان شناسانده شده است، اما ساخت آن به شیوه قاجاری است. بعلاوه در منابع آمده است که ساختمان سبک صفوی هنوز پایدار مانده و به احتمال زیاد بر ویرانه های کاروانسرایی کهن تر ساخته شده است.

در جلو این کاروانسرا، بازارچه ای بوده که سقف چارسوی آن فرو ریخته بود و بتازگی بازسازی شده است. بخش های دیگر کاروانسرا هم بر اثر رطوبت و با گذشت زمان آسیب دیده بود که اکنون کاملاً بازسازی شده است.

کاروانسرا میبد هسته بنیادین یکی از کامل ترین مجموعه های راهداری بوده و بناهایی مانند چاپارخانه و آب انبار و یخچال در کنار وجود داشته است. در میانه کاروانسرا، حیاط چهارگوش پهناوری با گوشه های پخ دیده می گردد و گرداگرد حیاط را ایوانچه ها و حجره های پشت آن ها فراگرفته است.

تاریخچه کاروانسرای میبد

این کاروانسرا از نظر معماری، طراحی داخلی و صندلی جغرافیایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. کاروانسرای میبد به شیوه چهار ایوانی و با آجر ساخته شده و دارای 100 حجره است که 24 تای آن در حیاط کاروانسرا قرار گرفته اند. بخش های این کاروانسرا شامل چند ساباط، هشتی ورودی، مهتابی و ... می گردد.

این کاروانسرا بر پیرنگ چهارگوش و با شیوه حیاط میانی ساخته شده است. درونشد به کاروانسرا در میانه جنوبی آن از درون یک گذر سرپوشیده که سول خوانده می گردد، جای گرفته است.

در میانه حیاط کاروانسرا حوضچه کوچکی (حوضخانه و مهتابی) هشت گوش بنا نهاده شده است که آب قنات در آن روان است و حوض را پرآب می نموده است. این فضا در میانه حیاط از ویژگی های یگانه کاروانسرای میبد است.

در گرمای تابستان کویر، این حوضخانه فضایی خنک و دلپذیر فراهم می نموده و غرفه هایی برای استراحت کاروانیان در پیرامون آن ساخته اند. از دیگر امکانات این کاروانسرا آب انبار بزرگی است که در همسایگی آن ساخته شده است و دارای یک گنبد آجری و چهار بادگیر بلند است.

معماری کاروانسرای شاه عباسی

در میانه هر ضلع ایوانی ساخته شده اما از آنجا که بلندای این ایوان ها همتراز با بلندای ایوانچه کنارین آنهاست و هم چون دهانه ایوان ها با دهانهٔ ایوانچه ها تفاوت چندانی ندارد، این ایوان ها در چشم بیننده نمود کمتری دارند و از اهمیت ایوان ها کاسته است. در این کاروانسرا، فضای کمتری به حجره ها اختصاص یافته تا جایی که بعضی از حجره ها مساحتی به مقدار ایوانچه روبروی خود دارند.

در چهار گوشه حیاط، فضاهای هشتی مانندی واقع شده است که راه اسطبل ها و انبارها و پلکانهای بام از آنهاست. وارون بر شیوه بسیاری از کاروانسراها، اسطبل ها در این کاروانسرا نه به صورت حلقه ای پیرامون بنا، که تنها در پشت دیوارهای باختری و خاوری جای دارند.

کاروانسرا انبارهایی هم دارد که فضاهایی کشیده است و در پشت حجره های جبهه های شمالی و جنوبی واقع شده است. راه ورود به کاروانسرا از بخش شمالی آن است و در برابر سردر آن، ورودی آب انبار جای گرفته است. این دو بنا در دو سوی بازارچه ای قرار دارند.

گرچه ورودی کاروانسرا بی بهره از هشتی است و مستقیماً به ایوان شمالی گگردده می گردد، اما گشادگی انتهای ایوان نقش هشتی را ایفا می نماید. این کاروانسرا به شوند جایگیری در کنار دژ شهر امنیت کامل داشته و شاید به همین دلیل هم از عناصر دفاعی، مانند برج بی بهره بوده است.

موزه کاروانسرای شاه عباسی

این کاروانسرا امروزه چند کاربری متفاوت دارد که یکی از مهم ترین های آن موزه زیلو و پلاس میبد، در بخش شرقی بناست که از سال 1381 فعالیت خود را آغاز نموده و مشتمل بر انواع زیلو و پلاس های بافته شده از قرن 8 هجری تا امروز است. علاوه بر خرید و بازدید از زیلوها شما می توانید در کارگاه بافندگی از نزدیک با روش بافت زیلو و پلاس هم آشنا شوید.

کاروانسرای شاه عباسی میبد یکی از زیباترین آثار تاریخی استان یزد

آدرس کاروانسرای شاه عباسی میبد:

استان یزد - شهر میبد - بلوار قاضی میر حسین