سونامی خاموشی در راه است؟ - پایگاه خبری شیرگاه نیوز

به گزارش خبرنگاران به نقل از روزنامه خبرنگاران، نشانه های این خاموشی ها البته که از همین روزها خودش را نشان داده، معابر و بزرگراه ها حالا چند شبی است که در سکوت خبری خاموش شده و بدون آن که جدولی از قطعی های احتمالی هم منتشر گردد برخی از مناطق پایتخت چند ساعت بی برقی در روز را تجربه کرده اند.

غلام علی رخشانی مهر، معاون هماهنگی توزیع توانیر دلایل این خاموشی ها را فهرست کرده و گفته : درانتظار تابستان سختی نیستیم، بلکه می دانیم تابستان بسیار سختی پیش رو داریم و با همه این اوصاف خبر داده ناچار از تدوین برنامه های جایگزین برای جبران کمبود تولید برق نیروگاه های برق آبیهستیم. هشدار درباره سونامی خاموشی های پیش رو در حالی عنوان می گرددکه فقط چند روز پیش با مصوبه هیات وزیران، تعرفه آب و برق هم 7درصد افزایش یافته است.

متهم اولیه شرایط هشدارگونه کنونی کاهش 30 تا 35درصدی بارش ها نسبت به سال گذشته عنوان شده است، همین کاهش بارش ها باعث افت40درصدی تولید نیروگاه های برق آبی شده و ما را در آستانه خاموشی های گسترده تر قرار داده است. البته در شکل گیری شرایط کنونی، الگوی مصرف هم بی تاثیر نیست. آمارهای رسمی وزارت نیرو نشان می دهد مصرف برق در فروردین امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 22درصد افزایش داشته است جهش عجیبی که اهمیت مدیریت مصرف انرژی درکشور را گوشزد می کند.

آمارها نشان می دهد در بی برقی های پیش رو، هم باید سهم مردم در مصرف را در نظر گرفت و هم کم کاری های احتمالی مسؤولان را اما سوال این است که هر کدام برای عبور از پیک مصرف سالانه چه باید کنند؟ آن هم وقتی که مردم، دولتی را مقصر می دانند که دو سال پیش ایران را در حوزه انرژی خودکفا اعلام کرده بود و مدام به صادرات برق به کشورهای همسایه تفاخر می کرد و دولتی که همین چند روز پیش بیان نمود: مردم باید مراعات کنند.

ماجرای خاموشی زمستان گذشته

قطعی گسترده برق در زمستان سال گذشته در میانه فراگیری کرونا برای مردم یک شوک بود. شوک از این جهت که در ده سال گذشته هیچ گاه در زمستان که همواره شاهد کمترین میزان مصرف برق در آن بودیم چنین اتفاقی نیفتاده بود. آن هم در دولتی که شعار به عقب برنمی گردیم به نوعی ترجیع بند سخنرانی ها و میتینگ های انتخاباتی اش بود.

قطعی های گسترده در زمستان سال پیش حتی به خاموشی معابر شهری هم کشیده شد و واکنش های بسیاری هم به همراه داشت، واکنش هایی که تا به امروز ادامه دارد و همین چند روز پیش پلیس راهور تهران بیان نمود فقط در پایتخت این خاموشی ها جان 26 نفر را گرفته است. ماجرای خاموشی های تهران مولفه های دیگری هم برای شگفتی داشت و آن هم این که هر کدام از مسؤولان دلیلی را برای توجیه قطعی های گسترده اعلام می کردند.

سخنگوی صنعت برق افزایش مصرف گاز خانگی را دلیل قطعی ها بیان نمود و از سوی دیگر سخنگوی شرکت گاز آن را تکذیب می کرد و مقصر خاموشی ها را در نظام توزیع می دید. همزمان افزایش چشم گیر قیمت بیت کوین در جهان توجه تقصیرات را به مزارع استخراج این رمزارزها برد، جایی که اتفاقا سخنگوی شرکت برق هم به شکلی آن را تایید کرد.

در همه دلایل اعلام شده از سوی مسؤولان اما یک وجه مشترک آشکار به چشم می خورد، وجه مشترکی به نام مردم، این که آنها حالا بی رویه انرژی مصرف می کنند و دیگر توانی برای پاسخگویی به این میزان مصرف باقی نمانده است. در حالی بار تقصیر خاموشی های زمستانه هم به گردن مردم افتاد که از سوی مسؤولان وزارت نیرو عنوان شده بود اگر آنها فقط 10 درصد در مصرف برق صرفه جویی کنند همه مسائل قطعی برق تمام می گردد. در حالی که 15درصد از 17.5درصد افزایش مصرف برق نسبت به سال گذشته مربوط به بخش صنعتی و تنها 2.5درصد از این افزایش متعلق به بخش خانگی بوده است.

چقدر برق مصرف می کنیم؟

ما مردم پرمصرفی هستیم. این گزاره فقط محدود به حوزه انرژی نیست اما در این حوزه بیشتر به چشم می آید. ره آورد فراوانی منابع گاز به نوعی برای ما الگوی مصرفی ساخته که از اساس اشتباه است. مصرف می کنیم چون می دانیم به اندازه کافی انرژی داریم. چنین ذهنیت و فرهنگی اما در بزنگاه های کنونی مشکل ساز می گردد،زیرا تغییر یک فرهنگ مستلزم صرف زمانی طولانی است و برای رسیدن به آن حالا فرصت چندانی نداریم.

این مصرف بی رویه در صنعت برق هم آشکار است، آن طور که پیام باقری می گوید در یک دهه گذشته به طور میانگین هرسال بیش از 5درصد به مصرف برق کشور افزوده شده که رقم قابل توجهی در ابعاد کلی است،زیرا رشد 5درصدی مصرف برق به تنهایی برابر با کل مصرف برق کشوری مثل ارمنستان با 1800 مگاوات مصرف و نزدیک به کشور آذربایجان با مصرفی بالغ بر 3800مگاوات است. نایب رئیس سندیکای برق به جام جم می گوید: برای جبران این میزان رشد، سالانه باید حدود 4000مگاوات نیروگاه جدید وارد مدارکردکه خود به تنهایی چندین هزار میلیارد تومان هزینه روی دست صنعت برق می گذارد. تداوم همین فرایند افزایشی مصرف برق به گونه ای است که مصرف برق ما در 10سال آینده دو برابر خواهد شد.

طبق داده های منتشرشده در سایت مدیریت برق ایران، پیک مصرف برق کشور در دی ماه96، 97 و 98 به ترتیب 32، 33 و 34هزارمگاوات بوده است. پیک مصرف برق کشور در دی سال پیش اما 40هزارمگاوات ثبت شده است. برای افزایش 6000مگاواتی مصرف برق کشور اما دلایل متفاوتی عنوان شده که مهم ترین شان به باور مسؤولان وزارت نیرو افزایش استخراج رمزارزها و البته افزایش مصرف برق خانگی است. مقایسه مصرف برق در ایران و کشورهای دیگر هم همواره مصداق اثبات نظریه پرمصرف بودن جامعه ایرانی است. آن طور که مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور گفته، ما ایرانی ها چهاربرابر بیش از جهان برق مصرف می کنیم.

تداوم مصرف بالای برق البته که تبعاتی هم برای مصرف کنندگان دارد.

سخنگوی شرکت برق حالا می گوید: اگر فرایند افزایش مصرف با شدت کنونی در ماه های آینده ادامه پیدا کند، امکان پاسخگویی به تقاضای برق مهیا نیست. او گفته با تدابیری نیمی از مصرف برق ادارات و بانک ها را در تابستان پیش رو کاهش می دهند. رجبی مشهدی گفته: مقرر شد از طریق کنترل از طریق اینترنت اشیا ، مصرف برق ادارات دولتی و بانک ها تا سقف 50 درصد محدود گردد. تدابیر دیگری هم در این میان دیده شده، تدابیری که از خود شرکت های وابسته به وزارت نیرو آغاز می گردد. آن طور که سخنگوی صنعت برق گفته همه شرکت ها و اداره های وابسته به وزارت نیرو در مناطق غیرگرمسیری ممنوعیت استفاده از کولرگازی دارند. مدیرعامل توانیر هم از پایتخت نشین ها خواسته به جای استفاده از کولر گازی از کولر آبی در تابستان پیش رو استفاده کنند. چرا که استفاده از کولرهای گازی به جای کولرهای آبی، هزینه مصرف برق را تا شش برابر افزایش می دهد.

چرا تابستان سختی در پیش است؟

باید در انتظار تابستان خیلی سختی باشیم. این گفته غلامعلی رخشانی مهر، معاون هماهنگی توانیر است که به تازگی اعلام کرده دلایل این هشدار هم فهرست وار در ادامه گفته های او عنوان شده است؛ کاهش بارندگی ها، محدودتر شدن استفاده از ظرفیت نیروگاه های برق آبی، افزایش دما، شرایط کرونایی کشور و البته استفاده غیرمجاز از برق برای استخراج رمزارز.

همه این دلایل به گفته او باعث شده تابستان سختی در انتظارمان باشد اما فارغ از همه این دلایل تابستان ها همواره زمان رکوردشکنی مصرف برق هم بوده است. چه تفاوتی میان تابستان و دیگر فصل ها وجود دارد که میزان مصرف برق در فصل گرما ناباورانه افزایش پیدا می کند؟ عمده ترین و شاید تنها دلیل مهم این افزایش مصرف تابستانه را باید پای استفاده بسیار زیاد از وسایل سرمایشی مطرح نمود.

همایون حائری، معاون برق و انرژی وزارت نیرو در گفت وگویی بیان نمود: 24هزار مگاوات از 58هزار مگاوات برق مصرفی در ایران فقط برای سیستم سرمایشی مصرف می گردد که رقم وحشتناکی است، همین عدد نشان می دهد باید روی مدیریت مصرف تمرکز داشته باشیم. به عبارتی نزدیک به نیمی از مصرف برق در تابستان خرج کولرها می گردد. همین نکته نشان می دهد چرا باید بیش ازپیش نگران گرمای هوا بود و چرا افزایش زمان تابستان در یک دهه گذشته در ایران می تواند به معضلاتی همچون کمبود انرژی بینجامد.

حالا با این گزاره و البته کم بارشی عجیب 35درصدی فروردین امسال نسبت به سال گذشته و البته افزایش 22درصدی در مصرف برق در همین بازه زمانی باید منتظر تابستانی خاموش باشیم یا چاره ای هم در این میان وجود دارد؟ پیام باقری، نایب رئیس سندیکای برق برای پاسخ به این پرسش از ابتدا به نظام عرضه و تقاضا در صنعت برق اشاره می کند اما درجایی راهکاری ارائه می کند که جالب توجه است.

درحالی که اغلب کارشناسان این حوزه اصلاح الگوی مصرف را چاره اصلی می دانند، نایب رئیس سندیکای برق در کنار این موضوع از تبادل برق میان کشورها حرف می زند. او معتقد است همه بار کمبودهای تولید برق را نباید صرفا روی دوش مصرف کننده انداخت. به باور باقری، راهکاری هایی هم در این میان وجود دارد که می توان برای به کار دریافت آن نتیجه گرفت.

او به جام جم می گوید: یکی از راهکارها تبادل برق در روزهای پیک مصرف ما با کشورهای شمالی ایران است که در فصل کم مصرفی قرار دارند. عمده کشورهای مشترک المنافع اتفاقا پیک مصرف برقشان در زمستان است، چراکه اغلب وسایل گرمایشی شان برقی است. بنابراین پیک مصرف آنها با ما متفاوت است. ما می توانیم از این تفاوت پیک مصرف در راستای تبادل برق در این روزها استفاده کنیم. به این مفهوم؛ در روزهای تابستان که ما در پیک مصرف هستیم از آنها که در فصل کم مصرف هستند، برق بگیریم و در زمستانی که ما در فصل کم مصرف قرار داریم و آنها دوره پرمصرفی را طی می کنند به آنها برق بدهیم.

خاموشی در صنعتی که خودکفاست

خودکفایی واژه دلچسب و البته مورد علاقه مدیران است. پیوست این کلمه به هر فعالیتی در هر حوزه ای به عنوان یک مؤلفه مؤثر در کارآمدی تعبیر می گردد و همین ویژگی است که مدیران این کلمه را در جای جای گفته هایشان خوب خرج می کنند. اما آیا صنعت برق ایران به خودکفایی رسیده؟ حسن روحانی دو سال پیش و هنگام تحویل لایحه بودجه سال 98 به مجلس شورای اسلامی بیان نمود که ایران در حوزه انرژی خودکفا شده است. مسؤولان دیگری هم البته این گفته را بارها تکرار کرده اند.

رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق معتقد است در زمان حاضر در صنعت برق کشور و در بخش های مختلف طراحی، ساخت تجهیزات، تامین قطعه ها، بهره برداری و فعالیت های مهندسی به خودکفایی بالایی رسیده ایم. آن طورکه او گفته: درحال حاضر بیش از 95 درصد از تجهیزات صنعت برق در داخل کشور قابل تولید است. با این حساب اما چرا همچنان در نظام عرضه برق دچار مسائل بسیاری هستیم؟

پیام باقری، نایب رئیس سندیکای برق به جام جم می گوید: ساختار صنعت برق در بخش عرضه همواره تلاش کرده متناسب با رشد مصرف برق تولید داشته باشد. در این بخش در سال های گذشته به رغم فرایندی که در رشد تقاضا وجود داشته نتوانستیم متناسب با آن امکان سرمایه گذاری برای وارد کردن نیروگاه های جدید برای پوشش این میزان تقاضا را داشته باشیم. دلیل اصلی آن هم کمبود منابع مالی ناشی از اقتصاد ناتراز صنعت برق است. ما طبق برنامه ششم توسعه باید سالی 5000 مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار می کردیم که کمتر از نصف این میزان به طور متوسط در این سال ها وارد مدار شده است.

ما و مسؤولان

برای عبور از این تابستان بسیار سخت ما و مسؤولان چه کار باید کنیم؟ این همان چیزی است که در تقسیم بندی بنیادین پیام باقری، نایب رئیس سندیکای برق دیده می گردد؛ نظام عرضه و تقاضا در صنعت برق. او معتقد است مسؤولان به جای این که از بار مصرفی برق در تابستان بکاهند نباید همه فشارها را به مصرف کننده وارد کنند. ساده شده حرف های او این است که هم مسؤولان و هم مردم باید همقدم با یکدیگر در این راه گام بردارند. او می گوید: در رابطه با پایداری شبکه به ویژه در زمان پیک مصرف که در آستانه فصل گرماست هم باید به طرف عرضه توجه کنیم و هم به سمت و سوی تقاضا دقت نظر داشته باشیم.

تفاوت پیک مصرف تابستان و زمستان ما چیزی نزدیک به 24 هزار مگاوات است که عمدتا به وسایل سرمایشی باز می گردد. ما فشار را به طور کلی نباید به سمت مصرف یا تقاضای برق وارد کنیم هر چند مدیریت مصرف مد نظر هست اما برای این کار باید ابزارهای لازم را در اختیار بگذاریم. به عنوان مثال یکی از راهکارها برای مدیریت مصرف هوشمندسازی شبکه بود که خود همین امر نیازمند اعتبارات و سرمایه گذاری است.

آن طور که او می گوید تشویق به مدیریت مصرف از سوی شهفرایندان نیازمند بسترهایی است که باید آن را در اختیار بگذاریم. به عنوان نمونه استفاده از کنتورهایی که هر مصرف کننده بتواند به واسطه آن مصرف انرژی خود را مدیریت کند. همین ابزارهاست که می تواند به کاهش مصرف برق در فصل گرما بینجامد، آن هم در حالی که تولید برق بیشتری صورت نگرفته است.