کشتی سنتی اسفراین؛ آیین فرهنگ پهلوانی ایران - پایگاه خبری شیرگاه نیوز

اسفراین، شهری در شمال غربی استان خراسان شمالی است. بخش عمده ای از مردم این شهر، به زبان کردی کرمانجی صحبت می نمایند. این شهر از دیرباز، یکی از اصلی ترین مهد ها کشتی با چوخه در ایران شناخته می گردد. همه ساله و در چهاردهمین روز از فروردین، برترین ها کشتی با چوخه از سراسر کشور در گود کشتی با چوخه زینل خان در شهرستان اسفراین گرد هم می آیند تا در مرنام آیینی مسابقه کشتی با چوخه به رقابت با هم بپردازند. در ادامه شما را با این مرنام باستانی زیبا آشنا خواهیم کرد.

کشتی با چوخه را بیشتر بشناسیم

چوخه در اصل یک واژه کرمانجی است که به شنل کوتاهی که کشتی گیران ، آن را با شال سفیدی محکم می نمایند اطلاق می گردد.

این نوع از کشتی، علاوه بر این که یک ورزش سنتی محسوب می گردد، بلکه همیشه از دیرباز به عنوان یک آیین فرهنگی پهلوانی در میان مردم شمال خراسان اهمیت داشته به طوری که همیشه در جشن ها مختلف، به خصوص در عروسی ها در بین رسم های معمول بوده است.

مسابقه کشتی با چوخه در ابتدا بدون مدت زمان برگزار می شد و شخصی که پیروز می شد پشت یا شانه ها حریف خود را سه بار به زمین بزند، برنده مسابقه اعلام می شد.

امروزه این مسابقه در یک وقت ده دقیقه ای برگزار می گردد. کشتی گیران کمربندی پارچه ای می بندند و دامن چوخه را برمی گردانند و زیر کمربند محکم می نمایند. سپس، آستین ها را تا آرنج و شلوار را تا زانو بالا می زنند و پا برهنه وارد گود رقابت با حریف خود می شوند. برنده شخصی است که پشت حریف خود را به خاک برساند.

میدان کشتی با چوخه به شکل دایره با قطر 10 متر و خاکی است که در فضای باز قرار گرفته است و به وسیله سکوهای دیدنگران احاطه شده است. برخی از کشتی گیران ممکن است قبل از حضور در این میدان بزرگ حتی وضو هم بگیرند تا با روحیه ای معنوی پا به میدان مسابقه بگذارند.

کشتی با چوخه، به پشتوانه محبوبیت بالای خود در بین مردم خطه خراسان بود که در سال 1387 با شماره 30 در لیست آثار ملی ناملموس کشور ثبت شده است.

جوایزی با عطر و بوی محلی

کوشش برگزارنمایندگان این مسابقه، این است که ماهیت سنتی و محلی این رشته را در جوایز برندگان آن نیز متجلی سازند. به عنوان نمونه، جوایز می توانند شامل قند، شتر، گوسفند و حتی دست بافته ها عشایر منطقه مانند گلیم و جاجیم و قالی باشند. البته قطعا جوایزی همانند وجه نقد، سکه و لوازم منزل هم به برندگان تعلق می گیرد. وجود جوایز محلی در کنار جوایز نقدی اتفاق جالبی است که باستانی بودن این ورزش را به همه خاطر نشان می نماید.

14 فروردین؛ اوج هیجان در اسفراین

بیشتر مردم از 14 فروردین، تصویر خوبی ندارند! البته واقعا هم فردای سیزده بدر سرکار رفتن سخت است! ولی 14 فروردین در شهری مانند اسفراین حال و هوای متفاوتی دارد و همه مردم برای فرا رسیدن آن لحظه شماری می نمایند. همه ساله در این روز، آیین مسابقه کشتی سنتی با چوخه در اسفراین برگزار می گردد.

در این روز گود کشتی مشهور این شهر یعنی گود کشتی زینل خان مملو از دیدنگرانی می گردد که با اشتیاق و علاقه فراوان پهلوانان شایسته این رشته ورزشی را تشویق می نمایند و هیجان زیادی به مسابقه ها می بخشند.

اما این هیجان ها فقط به داخل میدان ورزشی ختم نمی شوند، بلکه در شهر نیز مردم در تب و تاب زیادی هستند.

عده ای، مغازه های خود را برای رفتن به گود و دیدنی مسابقه تعطیل می نمایند. آن تعدادی از مغازه داران هم که این کار را انجام نمی دهند، معمولا تلویزیونی در کنار خود دارند تا مسابقه را دیدن نمایند. اهمیت این مسابقه آن قدر زیاد است که معمولا هر ساله علاوه بر شبکه استانی از شبکه های سراسری هم برای کل ایران پخش می گردد.

در خیابان ها منتهی به میدان مسابقه هم جا برای سوزن انداختن نیست؛ چرا که خیل عظیمی از مردم شهر چه به صورت پیاده و چه با خودروهای خودشان در حال حرکت به سوی محل برگزاری مسابقه ها هستند. این استقبال گسترده مردم از شهر، نشان می دهد که عشق به کشتی با چوخه تا چه حد در رگ های آن ها جریان دارد.و به نوعی سفر به اسفراین در این روز گردشگری ورزشی محسوب می گردد.

شاید بی خود نباشد که بگوییم مردم اسفراین هر ساله علاوه بر سیزده بدر یک روز سنتی دیگر به نام چهارده بدر نیز دارند که روزی سرشار از نشاط و هیجان برای تمام اقشار مردم از بچه ها گرفته تا افراد سالمند است.

اگر در نواحی اطراف محل برگزاری مسابقه، چادر ها مسافرتی دیدید هم نباید تعجب کنید؛ زیرا علاقه مندان به این رشته در شهر ها اطراف نیز در روز 14 فروردین به اسفراین سفر می نمایند تا آیین سالانه مسابقه های کشتی سنتی با چوخه را از نزدیک نظاره گر باشند. مسافرانی که در حال آماده کردن غذا و دم کردن چای در کنار چادر برای شروع مسابقه لحظه شماری می نمایند.

این رویداد ورزشی، از آنجا که هر ساله بیش از 50 هزار نفر دیدنگر را در گود زینل خان گرد هم می آورد، در نوع خود کم نظیر می باشد.

دهل و سرنا

دهل و سرنا در این مسابقه به طور سنتی وجود دارد. در ابتدای مسابقه ، با نواختن این دو به وسیله نوازندگان، کشتی گیران حول میدان حرکت می نمایند تا خود را گرم نموده و برای رقابت سخت و حساس خود آماده شوند. نوای دهل و سرنا به مردم نیز اطلاع می دهد که کشتی در حال شروع شدن است تا آنها را به شور و نشاط وادارد. نواخته شدن این سازها در فکر دیدنگران تصویر سنت های قدیمی منطقه و رشادت ها و دلاوری های پهلوانان را تداعی می نماید.

نوازندگان با نواختن موسیقی کردی که با زمینه سنگین و رزمی همراه است ، ریتم خاصی به کشتی می دهند و حتی هنگامی که کشتی و زورآزمایی دو رقیب اوج می گیرد، ریتم آن را تندتر می نمایند تا توجه همه را جلب نمایند.